Wij nemen aan dat het ongeval geen aanleiding geeft tot discussie of betwisting tussen de twee partijen over de vraag wie het heeft veroorzaakt. Ons interesseert nu in welke gevallen de vermeende veroorzaker zich aan zijn aansprakelijkheid kan onttrekken. “Het is niet mijn schuld” is niet voldoende als argument.
We kunnen deze kwestie niet bespreken zonder te blijven stilstaan bij een lange reeks “bevrijdende” omstandigheden. Bovendien moet worden gezegd dat het in de rechtspraak aan een eenduidige interpretatie ontbreekt. Plotse onpasselijkheid achter het stuur, een klapband, een felle windstoot of een slecht wegdek zijn excuses die wel eens worden aangevoerd om zich aan de aansprakelijkheid voor een ongeval te onttrekken. Wat is hiervan aan?
Wij beweren niet over een sluitend antwoord voor alle aangehaalde gevallen te beschikken, maar we willen vooraf verduidelijken wat onder overmacht wordt verstaan. De term verwijst naar een omstandigheid die zich buiten de wil van de mens heeft voorgedaan en die niet door hem kon worden voorzien of voorkomen. De inschatting van de begrippen “onvoorzienbaarheid” en “onweerstaanbaarheid” is afhankelijk van omstandigheden die voor elk geval afzonderlijk worden onderzocht.
Hoe staat het bijvoorbeeld met bewustzijnsverlies achter het stuur? Volgens de rechtspraak is plotseling, onverwacht bewustzijnsverlies achter het stuur van de wagen bij een bestuurder die meende in goede gezondheid te zijn, een gebeurtenis die deze bestuurder van elke aansprakelijkheid ontheft. Een essentieel element van ons antwoord betreft de omstandigheid dat de bestuurder meende in goede gezondheid te zijn. Een bekende ziekte is dus niet bevrijdend aangezien de bestuurder dan op de hoogte geweest moet zijn van het gevaar voor onpasselijkheid.
Een klapband van een nieuwe band die de oorzaak is van een ongeval, kan de bestuurder niet verweten worden. Het is een ander verhaal wanneer de klapband het gevolg is van een duidelijk gebrek aan onderhoud.
Ander voorbeeld: ijzel waarop de automobilist de controle over het stuur verliest, kan niet worden aangevoerd als overmacht … In hartje winter worden de automobilisten immers voldoende tot voorzichtigheid aangemaand door de weerberichten.
Indien naar recht is bewezen dat de veroorzaker van het ongeval wegens overmacht van aansprakelijkheid is vrijgesteld, zal hij het slachtoffer niet moeten vergoeden. En zijn verzekeraar BA ook niet.
Dat is geen goed nieuws voor het slachtoffer … toch wat zijn materiële schade betreft, want de verzekeraar BA Motorrijtuigen kan de overmacht of de gedraging van een derde aanvoeren om de schadeloosstelling van de benadeelde personen te weigeren uitgezonderd voor hun lichamelijke letsels als zij aan de definitie van zwakke weggebruikers beantwoorden.
Voor de materiële schade kan het slachtoffer een aanvraag tot schadeloosstelling indien bij het Belgisch Gemeenschappelijk Waarborgfonds.
Bron: 101 vragen over de autoverzekering
